Bazalt, çoğunlukla plajıyoklaz ve piroksen minerallerinden oluşan koyu renkli, ince taneli kayaç türü bir kayadır. En yaygın olarak bir lav akışı gibi ekstrüzyon kayası olarak şekillenmektedir. Fakat bazalt, aynı zamanda kıvrık kanallar veya ince bir eşik gibi küçük müdahaleci cisimler oluşturabilmektedir. Bazalt, gabro taşına benzer bir bileşime sahiptir. Bazalt ve gabro arasındaki fark, bazalt taşının ince taneli bir kaya olması, gabro taşının ise iri taneli bir kaya olmasıdır.
İçindekiler;
- Bazalt – Dünyanın En Bol Ana Kayası
- Bazalt – Ay ve Marsın Kayası
- Bazalt – Oluşma Alanları
- Bazalt – Okyanus Ortası Sırtı Bazaltı
- Bazalt – Volkanik Bazalt
- Bazalt – Kullanım Alanları
Bazalt – Dünyanın En Bol Ana Kayası
Bazalt, diğer kaya türlerine göre daha çok Dünya yüzeyinin altında yer alır. Dünya okyanus havzalarındaki çoğu alan bazalt tarafından belirlenmiştir. Bazalt, kıtalar gibi kara alanlarında daha az yaygın olmasına rağmen, lav akıntıları ve bazalt bollukları, Dünya’nın toprak yüzeyinin altında kalmaktadır. Bazalt sahip olduğu özellikler doğrultusunda oldukça önemli bir kayadır.
Bazalt – Ay ve Marsın Kayası
Bazalt ayrıca Ay’da bolca bulunan bir kayadır. Ay yüzeyinin büyük bir kısmı bazalt lav akıntıları ve bazalt bollukları ile örtülüdür. Ayın büyük alanları, büyük etki olayları tarafından tetiklenmiş olabilecek geniş bazalt akışları ile yeniden yüzey kazanmış bir biçimdedir. Bazalt kayasının yoğun olduğu alanların yaşı yüzeydeki etki kraterlerinin yoğunluğu göz önüne alınarak tahmin edilmektedir. Daha genç bazalt akışları daha az kraterlere sahip olmaktadır.
Olympus Mons, Mars’ta bir kalkan yanardağı olarak bilinmektedir. Mars’taki diğer volkanik özellikler gibi bazalt lav akıntılarından oluşmuştur. Mars’ın en yüksek dağıdır ve güneş sistemimizde yer alan bilinen en büyük yanardağ özelliğini taşımaktadır.
Bazalt – Oluşma Alanları
Yeryüzünde bulunan bazalt kayasının çoğu sadece üç kayaç oluşturucu ortamda oluşmaktadır. Okyanussal ıraksak sınırlar, okyanussal sıcak noktalar ve kara parçalarının altındaki manto tüyleri ve sıcak noktaları bu üç alandır.
Yeryüzündeki bazalt yakasının çoğu, okyanus ortasındaki sırt üstü sisteminde yer alan farklı plaka sınırlarında üretilmektedir. Buradaki konveksiyon akımları, mantoda derin kayanlardan sıcak kaya oluşmasını sağlamaktadır. Bu sıcak kaya, farklı sınırları birbirinden ayrıldıkça erimektedir ve erimiş kaya deniz tabanına dökülmektedir.
Aktif okyanus ortası sırtları tekrarlanan fissür erüpsiyonlarına ev sahipliği yapmaktadır. Bu faaliyetlerin çoğu fark edilmemektedir çünkü bu sınırlar büyük su derinliklerinde kalmaktadır. Bu derin yerlerde, üretilen herhangi bir buhar, kül veya gaz su sütunu tarafından emilmektedir ve bunlar yüzeye ulaşmamaktadır. Deprem faaliyetleri, insanlara bu derin okyanus sırtının döküntüleri konusunda iletilen tek işarettir. Dünya üzerinde bu volkanik faaliyetin doğrudan gözlemlenebildiği tek nokta İzlanda’dır.
Bazalt – Okyanus Ortası Sırt Bazaltı
Bazalt, manto kayalarının erimeye başladıklarında ortaya çıkan bir tür lavdır. Bazaltı manto suyu olarak düşünürseniz, onu zeytinden yağ çıkarıldığında elde edilen ilk ürün olarak düşünebilirsiniz. Zeytinler basınç altındayken yağ verirken mantodaki basın arttığında okyanus ortası sırt bazaltı oluşmaktadır.
Mantonun üst kısmı, bazalttan daha mafik olan kaya peridotitinden oluşmakta ve daha çok ultramafik olarak adlandırılmaktadır. Yerkürenin plakaları birbirinden ayrıldığında okyanusun ortasındaki sırtlarda, peridotit üzerindeki basıncın erimesi sonucunda erime başlamaktadır. Eriyiğin tam bileşimi birçok ayrıntıya bağlıdır ancak genel olarak soğumakta ve mineraller klinopiroksen içine ayrılmaktadır. Böylece daha az miktarda olivin, ortopiroksen ve mayetit içerek plajiyoklaz oluşmaktadır. En önemlisi, kaynak kayada bulunan su ve karbondiksit ne olursa olsun eriğin içine girer ve daha düşük sıcaklıklarda bile erimesini sağlamaktadır. Geride kalan tükürük peridotit kuru ve olivin ve ortopriksende daha yüksek olmaktadır.
Neredeyse tüm maddeler gibi erimiş kaya katı kayadan daha az yoğun olmaktadır. Derin kabukta bir kez oluştuğunda bazalt magma yükselmek istemekte ve midye sırtının merkezinde, lav yastıkları şeklinde buz gibi soğuk suda hızla katılaştığı deniz tabanının üzerine sızmaktadır. Daha aşağıya doğru bazalt, pervazdaki sertleşmeleri patlatmaz ve bir güvertedeki kartlar gibi dikey olarak istiflenmektedir. Bu tabakalanmış lezyon kompleksleri okyanus kabuğunun orta kısmını oluşturma ve altta plütonik gabro kayasına yavaş yavaş kristalleşerek dönüşen daha büyük magma havuzları bulunmaktadır.
Bazalt – Volkanik Bazalt
Hepimizin aşina olduğu bazalt, okyanus ortasındaki sırtlardan değil daha çok başka bir yerde ortaya çıkan daha sert bir yanma olayından gelmektedir. Bu yerler üç sınıfa ayrılmaktadırlar. Dalma bölgeleri, okyanus adaları ve büyük çaplı volkanik noktalar bu üç sınıfı oluşturmaktadırlar.
Teorisyenler, okyanus adası bazalitlerin ve büyük çaplı volkanik noktaların sebebi olan farklı düşünceye sahiptirler. Bir kamp, mantodaki derinlikten yükselen malzeme bulutlarını diğerleri ise plakalarla alakalı dinamik faktörleri öne sürmektedirler. Bu teorisyenlerin ortak düşüncesi ise buradaki manto kaynaklı kayaların okyanus ortası sırtı kayalarından daha verimli olduğunu belirtmektedirler.
Bazalt – Kullanım Alanları
Bazalt, çok çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır. En çok inşaat projelerinde bir agrega olarak kullanılmak üzere ezilmektedir. Kırılmış bazalt, yol tabanı, beton agregası, asfalt kaplama agregası, demir yolu balastı, drenaj alanlarında filtre taşı ve diğer amaçlar için kullanılmaktadır. Bazalt tıpkı granit gibi boyut taşı olarak bilinmektedir. Bazalt kayalarının ince levhaları kesilmekte ve bazen yer karoları, bina kaplamaları, anıtlar ve diğer taş nesneler olarak kullanılmak üzere parlatılıp değerlendirilmektedir.
Eğer projelerinizde granit veya bazalt kullanmak istiyorsanız Erga Grup‘u ziyaret edebilirsiniz. Bazalt taşı için size en uygun fiyatı sunacağımızdan emin olabilirsiniz. Daha önceki çalışmalarımıza göt atmak için referanslar kısmına bakmanız yeterli olacaktır. Dilerseniz 0533 480 2172 numaralı telefondan bizimle doğrudan iletişime geçebilirsiniz.
